Crypte

Wat wij vandaag ‘de crypte’ noemen is strikt genomen geen crypte. Er worden immers geen relieken van een heilige bewaard.

Deze ruimte van zo’n 10 meter breed en 30 meter lang is een begraafplaats voor 17de-eeuwse notabelen. Via een deur rechts naast de trappen naar het hoofdaltaar daalt men af naar de crypte.

Later kon dit ook rechtstreeks via de tuin achter de Sint-Paulusstraat. Begin vorige eeuw huurde een wijnhandelaar de crypte voor het stockeren van zijn wijnvaten. De breuken in verschillende grafstenen zijn nog stille getuigen van het over de vloer rollen van deze houten wijnvaten.

Tijdens de restauratiecampagnes na de brand van 1968 werden de vloeren in het kerkschip en het koor opengelegd voor het plaatsen van de vloerverwarming en de ventilatiekanalen.

Dit was hét moment voor archeologische opgravingen naar de 13de-eeuwse kerk en klooster. Er was altijd al het vermoeden dat deze pal onder de huidige, gotische kerk zou liggen.

Er werden putten gegraven in de zuidwestelijk hoek en langsheen de noordelijke muur van de crypte. Zoals verwacht stootte men er op goed bewaarde funderingsresten van het koor van de eerste kerk: een noordelijke steunbeer en de noordelijke en zuidelijke koormuur van het acht meter brede koor in Doornikse kalksteen. Op sommige plaatsen bleek ook het tot drie meter opgaande muurwerk goed bewaard, soms nog met het oorspronkelijk pleisterwerk. Gezien het ruime hoogteverschil van vier meter tussen de vloer van de 13de-eeuwse kerk en die van de huidige kerk moest de oude kerk niet volledig worden afgebroken.

In mei 1990 vond men in de noordelijke put ook nog de wijdingssteen waarop vermeld staat dat H. De Clerck, schepen van Antwerpen, de eer had om de wijdingssteen op 31 maart 1632 hier te plaatsen, de datum van de voltooiing van het koor.

Door intensief gebruik verdiende de crypte opnieuw een grondige opfrisbeurt.

Naast een nieuwe verlichting, een nieuwe keuken en opnieuw schilderen, lag het zwaartepunt deze keer in het optimaliseren van de toegankelijkheid en het binnenklimaat. Zo werd de helling aan de ingang rolstoelvriendelijk gemaakt en werden de gebroken terracottategels rondom de grafstenen vervangen. Het openen van een oude raamopening en het binnen blazen van verse lucht via een nieuwe doorgang aan het einde van de crypte zorgt voor een beter binnenklimaat.

Doorheen de jaren geraakte de crypte in onbruik en fungeerde enkel nog als opslagplaats van o.a. kolen en stoelen. Enkele foto’s uit 1980 tonen de crypte dan ook in een erbarmelijke toestand.

In 2006, na de restauratiewerken in de kerk, vond de vzw Sint-Paulusvrienden de financiële middelen om ook deze ruimte in ere te herstellen: nieuwe verlichting, toiletten, een keuken in het aanpalende nieuwe gebouw, schilder- en pleisterwerken….

De Sint-Paulusgemeenschap had immers nood aan een ruimte voor lezingen, vergaderingen, recepties na orkestmissen, enz. En de archeologische putten met daarin de restanten van de oude kerk kregen een plek in de publieksontsluiting van de crypte.

De meest ingrijpende verandering in de crypte is wellicht de nieuwe doorgang.

Via een ijzeren hek van kunstenaar Bruno Kristo stapt men nu letterlijk de 13de-eeuwse kerk en haar klooster binnen. Deze delen onder het huidige vieringaltaar, zuidelijke kruisbeuk en de sacristie werden al tijdens de archeologische opgravingen van 1990 blootgelegd maar worden nu voor het publiek ontsloten. Ontdek beide muren van het eerste hoogkoor van 750 jaar oud! Via een eerste portaal stap je het 13de-eeuwse klooster binnen. Dit portaal in baksteenmetselwerk, bepleisterd en beschilderd in brede banden wit en zwart (imitatie natuursteen) en rode baksteenschildering is uniek. Dergelijke monumentale architecturale beschildering, waarschijnlijk te dateren op het einde van de 14de of het begin van de 15de eeuw is in Vlaanderen uitermate zeldzaam en komt in Antwerpen nergens anders voor.

Iets verderop, net voor de ingang naar het 13de-eeuwse kapittelzaal zien we de indrukwekkende fragmenten van de monumentale kloosterpoort uit dezelfde periode. Ranke zuiltjes worden ondersteund door natuurstenen blokken. Vlakbij vinden we de oudste bakstenen van Antwerpen: grote stenen van wel 30 cm lang in een muurfragment van rond 1320.

U popelt waarschijnlijk van verlangen om deze letterlijk verborgen parel te kunnen bezoeken. Dat kan: ga snel naar ‘praktische informatie’ voor individueel bezoek of naar ‘rondleidingen’ als u met een groep het ondergrondse Sint-Paulus wilt bezoeken